Zwrot prowizji bankowej za wcześniejszą spłatę kredytu 2023

Wiele osób posiadających kredyty, jeśli ma tylko takie możliwości, stara się spłacić je przed terminem i dokonuje tzw. wcześniejszej spłaty kredytu. W związku z podwyżkami stóp procentowych ogłaszanych przez Radę Polityki Pieniężnej ich liczba zdecydowanie wzrosła (osoby, które dysponują środkami na spłatę ale nie chciały tego robić). Po wcześniejszej spłacie kredytu pojawia się pytanie, czy można i jak uzyskać zwrot prowizji bankowej i innych kosztów? 

Z poniższego wpisu dowiesz się:

• kiedy należy się zwrot prowizji bankowej;
• zwrot prowizji bankowej przy konsolidacji kredytu;
• zwrot prowizji bankowej przy kredycie hipotecznym;
• jak uzyskać zwrot prowizji bankowej;
• ile czasu na zwrot prowizji bankowej;
• jak obliczyć zwrot prowizji bankowej;
• zwrot prowizji bankowej a podatek dochodowy.

Przepisy dotyczące zwrotu prowizji bankowej – różnice w interpretacji przez banki i organy nadzorcze

Zwrot prowizji bankowej to wciąż bardzo gorący temat. Banki niechętne były do oddawania prowizji mimo składanych przez klientów wniosków. Uważały, że część prowizji to opłaty administracyjne, które bank ponosi niezależnie od tego kiedy kredytobiorca spłaci kredyt.

Z czego wynika taka niechęć kredytodawców do zwracania prowizji? Generalizując, bank pożyczając pieniądze w ramach kredytu zakłada, że będziesz spłacał go w ustalonych w umowie terminach. Kalkulując koszt takiego kredytu (odsetki i prowizje będące kosztem dla ciebie a zyskiem dla niego), porównuje do kosztu jaki musi sam ponieść za środki, które przeznaczył na kredyt (odsetki od lokat). Stąd tak bardzo banki bronią się przed zwracaniem kosztów kredytu, ponieważ pozbawiasz ich części zysku, który bank założył podpisując umowę kredytową.

Z pomocą konsumentom przyszedł UOKiK wraz z Rzecznikiem Finansowym, którzy jednoznacznie stwierdzili we wspólnym stanowisku, że proporcjonalnej redukcji podlegają wszystkie koszty, także poniesione przez kredytobiorcę wcześniej, bez względu na to, czy ich „wysokość została rozłożona w czasie”, czy też nie. W 2019 roku ostatecznie Trybunał Sprawiedliwości UE rozwiał wszystkie wątpliwości swoim wyrokiem, potwierdzając wcześniejsze stanowisko UOKiK i Rzecznika Finansowego.

Niektóre banki nie chcą jednak zwracać prowizji od kredytów, które zostały spłacone przed upublicznieniem stanowiska UOKiK i Rzecznika Finansowego lub zwracają kwoty tylko za okres od daty publikacji stanowiska do daty spłaty kredytu. Należy tutaj zwrócić uwagę, iż przepisy prawa nie uległy w tym zakresie zmianie a jedynie została przedstawiona jasna interpretacja tych przepisów, które były błędnie rozumiane przez banki.

Jakich kredytów dotyczy zwrot prowizji bankowej?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zwrot prowizji bankowej dotyczy przede wszystkim kredytów konsumenckich, czyli kredytów do kwoty 255550 zł (lub ich równowartość w walucie) takich jak: kredyty gotówkowe, samochodowe, ratalne, udzielonych przez banki, firmy pożyczkowe i SKOKi. Do tego rodzaju kredytów zalicza się również kredyty na wyższą kwotę, pod warunkiem, że kredyt jest przeznaczony na remont domu lub mieszkania, ale nie jest zabezpieczony hipoteką. Zwrot prowizji bankowej nie dotyczy kredytów zaciąganych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Zwrot prowizji bankowej przy kredycie hipotecznym

W przypadku kredytów hipotecznych również obowiązują przepisy dotyczące częściowego zwrotu prowizji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu. Jednak te przepisy dotyczą wyłącznie umów zawieranych od dnia 22 lipca 2017 r., czyli dotyczy stosunkowo niewielkiej obecnie grupy klientów, którzy w ostatnim czasie zawierali umowy kredytowe.

Zwrot prowizji bankowej przy konsolidacji kredytów

Dobra wiadomość dla klientów, którzy postanowili połączyć swoje dotychczasowe kredyty w jeden (tzw. konsolidacja kredytów), nawet jeśli został udzielony przez ten sam bank. Uruchomienie kredytu konsolidacyjnego, oznacza wcześniejszą spłatę poprzednich zobowiązań kredytowych, a co za tym idzie uprawnia do uzyskania zwrotu prowizji bankowej za niewykorzystany okres kredytowania, pod warunkiem, że dotyczy to umów konsumenckich lub hipotecznych, zgodnie z opisanymi w tym artykule zasadami. 

Kredyt konsolidacyjny, również jest kredytem konsumenckim w rozumieniu ustawy, więc w przypadku, gdy ten również zostanie spłacony przedterminowo, będzie należny częściowy zwrot prowizji bankowej.

Kiedy należy się zwrot prowizji bankowej?

Zgodnie z art. 49.1 ustawy o kredycie konsumenckim „w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą”. W ustawie o kredycie hipotecznym znajduje się zapis (art. 39. 1.), iż “w przypadku spłaty całości kredytu hipotecznego przed terminem określonym w umowie o kredyt hipoteczny całkowity koszt kredytu hipotecznego ulega obniżeniu o odsetki i inne koszty kredytu hipotecznego przypadające za okres, o który skrócono obowiązywanie tej umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.” 

Pisząc na temat zwrotu prowizji bankowej należy wspomnieć, że pod tym ogólnym pojęciem mieści się szersza definicja. Pojawiające się w ustawie pojęcie całkowity kosztu kredytu obejmuje nie tylko prowizję bankową ale obejmuje “wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach – z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych.”

Oznacza to, że bank rozliczając wcześniejszą spłatę kredytu na dzień wpłynięcia do banku twojej wpłaty musi uwzględnić nie tylko odsetki za przyszłe okresy spłaty, które stają się nienależne (bank ich nie pobiera) ale również wszelkiego rodzaju prowizje i opłaty, ubezpieczenia, które poniosłeś, płacąc z góry lub były kredytowane i spłacałeś je w ratach. Jeżeli już je zapłaciłeś, to kredytodawca powinien rozliczyć te prowizje proporcjonalnie do okresu wykorzystania kredytu a resztę zwrócić.

Kiedy nie otrzymasz zwrotu przy wcześniejszej spłacie kredytu?

Jest kilka przypadków, mniej lub bardziej oczywistych, kiedy zwrot prowizji bankowej lub innych kosztów kredytu jest nienależny. Nie otrzymasz zwrotu:

• jeśli kredyt spłaciłeś w terminie, tzn. zgodnie z harmonogramem spłat;
• jeśli nie było żadnych innych kosztów niż odsetki lub był to kredyt 0% bez żadnych kosztów;
• zapłaconych odsetek za okres wykorzystania kredytu (za okres po spłacie kredytu również, ponieważ ich nie zapłaciłeś);
• kosztów związanych z ustanowieniem zabezpieczeń (np. kosztów notarialnych);
• w przypadku kredytów zaciąganych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą;
• całości prowizji bankowej zawartej w umowie (zwrot prowizji jest proporcjonalny do okresu korzystania z kredytu);
• jeśli nastąpiło przedawnienie roszczeń (na ogół wymaga sprawy sądowej);
• jeśli umowa była zawarta przed wejściem w życie odpowiednich zapisów ustaw o kredycie konsumenckim lub hipotecznym.

Od kiedy należy się zwrot prowizji bankowej?

Zwrot prowizji bankowej dotyczy umów o kredyt konsumencki zawieranych od dnia 18 grudnia 2011 r., czyli od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. 

W przypadku kredytów hipotecznych zwrot prowizji bankowej dotyczy umów zawieranych od dnia 22 lipca 2017 r., na podstawie zmiany wprowadzonej w ustawie z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami.

Należy również pamiętać o okresie przedawnienia roszczeń, gdzie dla umów zawartych przed 9 lipca 2018 roku, okres przedawnienia roszczeń (w tym przypadku należnego zwrotu prowizji) wynosi 10 lat. Od dnia nowelizacji Kodeksu Cywilnego, czyli od 9 lipca 2018 roku, okres przedawnienia roszczeń został skrócony do 6 lat, licząc do ostatniego dnia kalendarzowego roku, w którym mija ten okres.

Jednak w przypadku, gdy bieg przedawnienia roszczenia zaczął się przed wejściem w życie ustawy, będzie obowiązywał okres dziesięciu lat.

Jak to wygląda w praktyce można sprawdzić na przykładzie. Umowę zawartą 15 lipca 2019 r. spłaciłeś 7 sierpnia 2021 r. Bank powinien rozliczyć umowę w ciągu 14 dni, czyli do 21 sierpnia 2021 r. Jeśli tego nie zrobił od dnia 22 sierpnia 2021 r. należne będą odsetki za opóźnienie. Roszczenie wobec banku przedawni się 31 grudnia 2027 r.

Jak obliczyć zwrot prowizji bankowej?

Do obliczenia wysokości zwrotu prowizji bankowej niezbędne są poniższe informacje:

• kwota wszystkich kosztów kredytu innych niż odsetki (prowizje i opłaty, które zapłaciłeś przy udzieleniu kredytu);
• data uruchomienia kredytu, czyli data wypłaty środków;
• data spłaty kredytu zgodnie z umową (termin ostatniej raty w harmonogramie);
• data faktycznej wcześniejszej spłaty kredytu.

Do wyliczania kwoty zwrotu prowizji bankowej stosuje się metodę liniową.

W pierwszej kolejności należy obliczyć liczbę dni na ile został udzielony kredyt, licząc różnicę pomiędzy datą spłaty kredytu zgodnie z umową (z harmonogramu) a dniem uruchomienia kredytu. 

W drugim kroku należy wyliczyć liczbę dni, przez ile korzystałeś z kredytu czyli różnicę pomiędzy faktyczną datą wcześniejszej spłaty kredytu a dniem uruchomienia kredytu. 

Kolejnym etapem jest wyliczenie, o ile dni został skrócony okres kredytu, czyli liczba dni na ile został udzielony kredyt pomniejszona o liczbę dni, przez ile korzystałeś z kredytu.

Kwotę zwrotu prowizji bankowej obliczymy podstawiając otrzymane dane do poniższego wzoru:

Kwota zwrotu prowizji = (Pozaodsetkowe koszty kredytu / Liczba dni na ile został udzielony kredyt) * Liczba dni, o ile został skrócony okres kredytu

Przykład wyliczenia na dzień 4 stycznia 2023 r.

Wyliczając zwrot prowizji otrzymamy:

[15-12-2024] – [15-06-2022] = 914 dni – liczba dni, na ile pierwotnie zawarto umowę

[04-01-2023] – [15-06-2022] = 203 dni – liczba dni, rzeczywistego korzystania z kredytu

914 dni – 203 dni = 711 dni – liczba dni, o ile skrócony został okres kredytu

Zwrot prowizji = (2000 zł / 914 dni) * 711 dni

Zwrot prowizji = 2,19 zł * 711 dni

Zwrot prowizji = 1555,80 zł

Powyższe obliczenia są wyłącznie przykładem i mogą różnić się w zależności od warunków konkretnego kredytu. W poniższym kalkulatorze można wyliczyć wstępnie przybliżoną kwotę zwrotu jaką można uzyskać przy wcześniejszej spłacie kredytu.

Ile trzeba czekać na zwrot prowizji bankowej?

Czas oczekiwania na zwrot prowizji bankowej nie powinien przekroczyć 14 dni, od dnia spłaty kredytu. Termin ten wynika z określonego w art. 52 ustawy o kredycie konsumenckim terminu na rozliczenie umowy kredytowej: “Kredytodawca jest zobowiązany do rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości”. Jeśli bank nie zwróci prowizji bankowej w wyznaczonym ustawowo terminie, należne są odsetki za opóźnienie, za każdy kolejny dzień opóźnienia. Ich wysokość jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej i jest uzależniona od stopy referencyjnej NBP. Szczegółowy sposób wyliczania odsetek za opóźnienie znajduje się w artykule ile wynoszą odsetki maksymalne?

Jak uzyskać zwrot prowizji bankowej?

Co do zasady, bank ma obowiązek dokonania częściowego zwrotu prowizji bankowej automatycznie, bez wniosku klienta. Warto zapoznać się z informacjami na stronach internetowych banku, ponieważ po stronie klienta mogą być wymagane czynności, np. podanie numeru rachunku bankowego, na który mają być zwrócone środki. Dotyczy to szczególnie przypadku, gdy nie posiadasz konta w tym banku lub spłata kredytu nastąpi w drodze uruchomienia innego kredytu na spłatę tego zobowiązania lub w wyniku konsolidacji. W takiej sytuacji bank, w którym spłacasz kredyt, otrzyma przelew z rachunku technicznego banku uruchamiającego nowy kredyt.

W przypadku otrzymanego zwrotu warto również zweryfikować poprawność kwoty. Jeśli bank nie dokonał zwrotu lub uważasz, że przekazana kwota jest zbyt niska, powinieneś skontaktować się z bankiem i wyjaśnić sprawę. Jeśli bank uchyla się od tego obowiązku, powinieneś złożyć reklamację. W oddzielnym artykule opisuję proces składania reklamacji.

Przykładowy wzór reklamacji o zwrot prowizji bankowej dostępny jest na stronie Rzecznika Finansowego – wniosek o zwrot prowizji bankowej wzór doc

Przed wysłaniem wniosku do banku, sprawdź w umowie, czy płaciłeś jakiekolwiek inne koszty niż odsetki. Jeśli był to kredyt 0% bez żadnych kosztów lub płatne były tylko odsetki, zwrot nie należy się. Jeśli bank nie uzna złożonej reklamacji możesz sprawę zgłosić do Rzecznika Finansowego lub wystąpić do sądu. W oddzielnym artykule znajdują się informacje dotyczące sposobów wsparcia klientów banków przez Rzecznika Finansowego.

Czy wniosek o zwrot prowizji bankowej składać samodzielnie czy przez kancelarię?

Warto wiedzieć, że kancelarie (w tym także prywatne firmy) zajmujące się odzyskiwaniem prowizji bankowych pobierają z tego tytułu znaczną prowizję, która może wynosić nawet kilkadziesiąt procent należnej kwoty. Niestety na rynku działa wiele nieuczciwych firm, które zajmują się tego typu sprawami. Warto wcześniej dokładnie sprawdzić taką firmę. Dlatego warto rozważyć, czy o zwrot prowizji bankowej nie wystąpić samodzielnie. Przygotowanie pisma nie powinno stanowić większego problemu, korzystając z ogólnodostępnych wzorów. Ewentualnie dalsze prowadzenie sprawy, jeśli bank odmówi, można przekazać wyspecjalizowanej kancelarii.

Zwracając się do kancelarii należy przedstawić dokumenty kredytowe i potwierdzenie wcześniejszej spłaty kredytu oraz złożyć stosowne pełnomocnictwo do występowania kancelarii przed bankiem w imieniu klienta. Zakres czynności wykonywanych przez kancelarię może obejmować również weryfikację przedstawionego raportu BIK i wysłanie, na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, stosownego pisma (reklamacji) do wszystkich zidentyfikowanych banków, w których kredytobiorca posiadał zobowiązania kredytowe, jeśli data spłaty była wcześniejsza od daty zakończenia umowy. Kancelaria na ogół nawet nie wie, czy w danej umowie były jakiekolwiek koszty pozaodsetkowe, zakładając, że w prawie każdym kredycie bank pobiera opłaty i prowizje.

Zwrot prowizji bankowej a podatek dochodowy

W przypadku samodzielnego odzyskania prowizji nie ma obowiązku podatkowego, co kilkukrotnie zostało potwierdzone przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnych interpretacjach podatkowych – “zwrot odpowiedniej części pobranych wcześniej kosztów kredytu w związku z jego wcześniejszą spłatą nie skutkuje powstaniem przychodu po stronie kredytobiorcy na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie spoczywa obowiązek sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej kredytobiorcy oraz urzędowi skarbowemu, właściwemu według jego miejsca zamieszkania, wynikający z art. 42a ust. 1 tej ustawy nie ma miejsca.“

Należy jednak wiedzieć, że od uzyskanej kwoty przez kancelarię koniecznie będzie odprowadzenie podatku dochodowego (co powinna uczynić kancelaria) i złożenie rocznej deklaracji podatkowej (co powinien uczynić były kredytobiorca). Za niedopełnienie tych obowiązków oba podmioty mogą ponieść konsekwencje karno-skarbowe.

Zastrzeżenie:

Niniejszy wpis został stworzony w celach informacyjnych na podstawie dostępnych źródeł, według stanu na dzień publikacji. Podane informacje nie mogą być traktowane jako doradztwo podatkowe w rozumieniu art. 2.1. ustawy o doradztwie podatkowym. Jeśli chcesz uzyskać wiążącą opinię musisz wystąpić o indywidualną interpretację podatkową lub skontaktować się z doradcą podatkowym.