Co oznacza likwidacja LIBOR dla kredytu hipotecznego w CHF? SARON zamiast LIBOR 2022

Oprocentowanie kredytów i pożyczek ustalane jest najczęściej w oparciu o tzw. wskaźniki referencyjne. W zależności od waluty kredytu lub pożyczki należy wyróżnić trzy podstawowe wskaźniki:

• WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) w polskich złotych;
• EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate) w Euro;
• LIBOR (London Interbank Offered Rate) m.in. we frankach szwajcarskich LIBOR CHF, dolarach amerykańskich LIBOR USD lub jenach japońskich LIBOR JPY. Administratorem wskaźników LIBOR jest IBA – ICE Benchmark Administration.

Wskaźnik referencyjny wraz z marżą banku stanowią jego oprocentowanie.

W tym artykule zajmę się tematem LIBOR, w związku ze zmianami od 2022 roku. Skupiam się szczególnie na wskaźniku LIBOR CHF, który ma zastosowanie w najbardziej popularnych w Polsce frankowych kredytach hipotecznych i co oznacza likwidacja LIBOR?

Czy LIBOR zniknie?

Zgodnie z decyzją, z 5 marca 2021 r., brytyjskiego nadzoru finansowego Financial Conduct Authority (FCA), odpowiednika polskiego KNF, od 1 stycznia 2022 r. LIBOR przestanie istnieć, czyli nastąpi zakończenie publikowania wskaźników referencyjnych opartych o LIBOR. Wyjątkiem są wybrane wskaźniki dla dolara amerykańskiego, które będą publikowane do 30 czerwca 2023 r.

Dlaczego LIBOR znika?

Brytyjski FCA podał przyczyny, dla których znika LIBOR. Z tych informacji wynika, że istniały duże wątpliwości, co do tego, czy wskaźnik LIBOR nadal byłby wiarygodny i odzwierciedlałby rzeczywiste transakcje na rynku finansowym a tym samym spełniał wymogi określone w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne… (Rozporządzenie BMR).

Pojawiające się wątpliwości wynikały z tego, że banki z tzw. panelu LIBOR (Panel Banks), które dostarczają dane wykorzystywane do ustalania wskaźników nie chciały dłużej ich przekazywać. Kolejnym powodem, dla którego LIBOR znika jest to, że bazuje właśnie na deklaracjach banków a nie rzeczywistych transakcjach rynkowych. W rzeczywistości, według ustalonych stawek LIBOR, dokonywano niewiele transakcji. Co ciekawe, polski wskaźnik WIBOR również jest wyznaczany w podobny sposób.

Co zastąpi LIBOR?

Komisja Europejska zauważyła problem związany z udzielaniem kredytów we frankach szwajcarskich oprocentowanych w oparciu o wskaźniki LIBOR CHF w Polsce oraz Austrii, Słowenii, Niderlandach i Francji. Niestety rozwiązanie tego problemu nie było łatwe ze względu na brak idealnego odpowiednika LIBOR.

W ramach prowadzonych prac, we współpracy ze szwajcarską grupą roboczą, przyjęto 14 października 2021 r. rozporządzenie wykonawcze Komisji Europejskiej (opublikowane 22 października 2021 r.), które wyznaczyło ustawowe zamienniki dla wskaźników referencyjnych franka szwajcarskiego LIBOR CHF. 

Zgodnie z rozporządzeniem, wskaźnikiem referencyjnym, który zastąpi LIBOR będzie stopa składana SARON (Swiss Average Rate Overnight), a właściwie wybrane wskaźniki referencyjne z grupy SARON Compound Rate. Należy zauważyć, że użycie wskaźnika SARON wymaga zastosowania korekty (spread korygujący) w związku z historycznymi różnicami pomiędzy LIBOR a SARON.

SARON z mocy prawa będzie stosowany jako zamiennik wobec każdej umowy, w której nie uwzględniono zastosowania odpowiedniego alternatywnego wskaźnika na wypadek zaprzestania publikowania LIBOR CHF lub było ono nieodpowiednie. Nie będzie stosowany, jeśli w umowie kredytowej zostało uwzględnione zastosowanie innego dopuszczonego wskaźnika.

W przypadku innych walut, choć nieoficjalnie, LIBOR zostanie zastąpiony następującymi wskaźnikami:

• LIBOR EUR – EURIBOR / €STR Compounded Average Rate, European Banking Federation / European Central Bank;
• LIBOR USD – SOFR (Secured Overnight Financing Rate), Federal Reserve Bank of New York;
• LIBOR JPY – TONA lub TONAR (Tokyo Overnight Average Rate), Bank of Japan;
• LIBOR GBP – SONIA (Sterling Overnight Index Average), Bank of England.

Czym jest SARON?

SARON Compound Rate to wskaźnik referencyjny spełniający wymagania Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne… (Rozporządzenie BMR). Administratorem wskaźników jest szwajcarska firma SIX Swiss Exchange Financial Information AG.

Zgodnie z przepisami Rozporządzenia BMR, instytucje finansowe mogą stosować wyłącznie wskaźniki referencyjne, których administratorzy posiadają zezwolenie lub rejestrację na opracowywanie wskaźników i znajdują się w rejestrze prowadzonym przez ESMA (Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych). W związku z tym, że SARON jest wskaźnikiem pochodzącym z państwa spoza Unii Europejskiej, wymagał rejestracji w ESMA, czego dokonano na podstawie zgłoszenia rejestracji w szwedzkim nadzorze finansowym.

Aktualne notowania wskaźnika SARON możesz śledzić na stronie SIX Group.

Różnica – LIBOR a SARON

W tym miejscu należy wskazać na istotną różnicę pomiędzy LIBOR a SARON.

LIBOR jest stopą prospektywną, co oznacza, że stopa procentowa według, której ustala się odsetki za dany okres jest znana z góry, czyli klient zna wysokość odsetek należnych za najbliższy okres kredytu. Stopa składana SARON z kolei jest stopą retrospektywną, czyli jej wysokość jest znana na koniec okresu. W celu umożliwienia zastosowania stopy składanej SARON ustala się ją metodą last reset („ostatniej aktualizacji”) jako stopę dla odpowiedniego okresu bezpośrednio poprzedzającego okres odsetkowy. Zastosowanie takiej metody wyznaczania stopy procentowej ma swoje uzasadnienie dla krótszych okresów 1-miesięcznego i 3-miesięcznego. Dla dłuższych okresów 6-miesięcznej i 12-miesięcznej stopy LIBOR CHF, ze względu na coraz większe różnice, ustalono również stosowanie 3-miesięcznej stopy składanej SARON.

Dodatkowo, ze względu na różnice w wartości pomiędzy LIBOR a SARON, wprowadzony zostaje spread korygujący, który ma za zadanie wyrównać te różnice, ograniczając nagły wzrost lub spadek oprocentowania kredytu od 1 stycznia 2022 r.

Plan awaryjny na wypadek zaprzestania publikowania wskaźnika referencyjnego

Rozporządzenie BMR nakłada na banki wprowadzenie planów awaryjnych na wypadek istotnej zmiany lub zaprzestania opracowywania stosowanego wskaźnika referencyjnego (z czym mamy do czynienia właśnie w przypadku LIBOR). Zapisy określone w umowie kredytowej stosuje się w pierwszej kolejności. Zamiennik stopy LIBOR CHF stosuje się w umowach, które nie zawierają klauzul awaryjnych lub klauzule te nie są odpowiednie.

W umowach kredytowych (zawartych po 1 stycznia 2018 r.) widnieją zapisy na wypadek zaistnienia takiej sytuacji. W ostatnim czasie wiele banków przesyłało do klientów również aneksy do umów zawartych przed tą datą. W ramach umowy, w tym aneksów, wycofywany wskaźnik LIBOR:

• zastępuje się wskaźnikiem referencyjnym wskazanym w przepisach prawa (rozporządzenie KE) lub przez właściwy organ nadzoru,
• jeżeli nie zastąpiono nowym wskaźnikiem wskazanym w przepisach prawa, stosuje wskaźnik referencyjny wskazany przez dotychczasowego administratora (w tym przypadku nie ma zastosowania),
• stosuje inną stopę referencyjną, skorygowaną o określoną wartość lub o różnice pomiędzy dotychczasowym wskaźnikiem referencyjnym, a stopą referencyjną.

Szczegółowe informacje o planach awaryjnych znajdziesz we wpisie Wskaźnik referencyjny oprocentowania kredytu WIBOR.

Likwidacja LIBOR a kredyt hipoteczny we franku szwajcarskim CHF

Wprowadzane zmiany mają bardzo duże znaczenie dla kredytów walutowych (denominowanych lub indeksowanych do waluty), dla których wskaźnikami referencyjnymi jest LIBOR.

Banki muszą wprowadzać w życie zapisy umów kredytowych dotyczące planu awaryjnego, opisanego powyżej, na wypadek zaprzestania publikowania wskaźników referencyjnych. Komisja Europejska wyznaczyła zamienniki, bardzo istotnego z punktu widzenia kredytów mieszkaniowych we frankach szwajcarskich, wskaźnika referencyjnego LIBOR CHF. Dla 1-miesięcznej stopy LIBOR CHF wprowadza się 1-miesięczną stopę składaną SARON występującą w 1-miesięcznym okresie poprzedzającym dany okres odsetkowy. W przypadku 3, 6 i 12-miesięcznej stopy LIBOR CHF określono jako zamiennik 3-miesięczną stopę składaną SARON w 3-miesięcznym okresie poprzedzającym dany okres odsetkowy.

Przy wyliczeniu wszystkich powyższych zamienników stóp LIBOR stosuje się korektę o odpowiednią wartość spreadu korygującego.

Szczegóły w poniższej tabeli.

źródło: Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/1847 z dnia 14 października 2021 r.

Likwidacja LIBOR a kredyt hipoteczny w Euro

Warto zwrócić uwagę, że wspomniane Rozporządzenie Wykonawcze Komisji nie odnosi się do kredytów opartych na pozostałych wskaźnikach LIBOR, które również nie będą publikowane, jak m.in. LIBOR EUR. Jednak większość kredytów w Euro oparta jest o inny wskaźnik –  EURIBOR a pozostałe waluty stanowią marginalną liczbę udzielonych kredytów. Stąd, likwidacja LIBOR EUR nie wpływa na kredyty udzielone w Euro.

Sprawdź oferty kredytów hipotecznych w największych polskich bankach:

Jeśli jednak nie czujesz się na siłach samemu wybrać najlepszego dla siebie kredytu skorzystaj z pomocy doświadczonych ekspertów rynku kredytów hipotecznych, którzy pomogą w wybraniu odpowiedniego kredytu.